پارامترهاي مهم در روشنايي معابر

کليات روشنايي معابرشهری

طراحي روشنايي براي راه ها و جاده ها با ساير فضاهاي بيروني تفاوت هاي زيادي دارد و از اين رو لازم است به صورت اختصاصي به آن پرداخته شود. برخي از تفاوت هاي اساسي روشنايی معابر با ساير محيط ها در زير خلاصه شده است:

روشنايي راه ها و معابر با امنيت جاني افراد در ارتباط است و از اين رو از اهميت فوق العاده زيادي برخوردار است.
در روشنايي معابر به جاي پارامتر شدت روشنايي از پارامتر درخشندگي استفاده مي شود.
بر خلاف ساير طرح هاي روشنايي كه در آن ها كاركرد اصلي سيستم روشنايي، روشن كردن اشياء هدف است، در روشنايي معابر، كاركرد سيستم روشنايي، روشن نمودن پس زمينه اشياء هدف است. به عبارت ديگر در روشنايي معابر سطح جاده روشن مي شود (پس زمينه) و نه عابر پياده (شي هدف) كه از مسير خيابان عبور مي كند و چشم راننده به واسطه اختلاف درخشندگي پس زمينه با شي هدف مي تواند شي را تشخيص بدهد.
براي ارزيابي طرح هاي روشنايي معابر استانداردها و راهكارهاي مشخصي تدوين شده است.
بسياري از پارامترهاي كيفي مربوط به نور نظير شاخص نمود رنگ و... اهميت كمتري پيدا مي كنند.
به دليل ساعت كاركرد بالا، صرفه جويي در مصرف انرژي داراي اهميت زيادي است. قابليت اطمينان بالا و طول عمر بالاي تجهيزات روشنايي داراي اهميت زيادي است.

درخشندگي

ميزان درخشندگي سطح جاده به ميزان شار نوري لامپ ها، منحني پخش نور چراغ ها، مشخصات سيستم روشنايي و خواص انعكاس جاده بستگي دارد. يك راننده سطح جاده را از زاويه بسيار كوچكي مشاهده مي كند و لذا مي توان پارامتر درخشندگي را محاسبه نمود.
از آن جا كه درخشندگي به جنس سطح جاده بستگي دارد، لذا نحوه توزيع درخشندگي در فاصله بين دو تير با نحوه توزيع شدت روشنايي در همين فاصله منطبق نيست به عبارت ديگر چنانچه بخواهيم تغييرات شدت روشنايي را در فاصله بين دو پايه چراغ با يك منحني ترسيم كنيم، اين منحني داراي دو نقطه پيك در فاصله پاي دو چراغ و داراي يك نقطه حداقل در وسط دو پايه چراغ یا پایه روشنایی خواهد بود اين در حالي است منحني تغييرات درخشندگي به دليل خواص آسفالت در انعكاس نور لزوماً به اين صورت نيست.

يکنواختي

يكنواختي كافي يكي از فاكتورهاي مهم روشنايي معابر است چنانچه روشنايي سطح جاده داراي يكنواختي مناسبي نباشد چشم راننده دچار مشكلاتي در تطابق مي شود و ديد راننده بسيار محدود مي شود و هر چه ميزان يكنواختي بيشتر باشد ميزان امنيت راننده بيشتر مي شود. دستيابي به يكنواختي كامل در عمل امكانپذير نيست و يا اقتصادي نيست و لذا استانداردها مقادير حداقلي را براي ميزان يكنواختي تعيين مي كنند.
استاندارد دو نوع ضريب يكنواختي را براي ارزيابي ميزان يكنواختي روشنايي جاده تعريف مي كند كه به شرح زير مي باشد:

ضريب يكنواختي طولي:

اولين چيزي كه به چشم رانندگان مي رسد اشياء و موانعي است كه مستقيماً روبروي ديد رانندگان قرار دارد. به همين دليل ضريب يكنواختي طولي حايز اهميت زيادي است. يکنواختي طولي برابر است با نسبت مقدار شدت روشنايي حداقل به حداکثر

ضريب يكنواختي كلي:

ضريب يكنواختي كلي (Uo ) برابر نسبت مقدار حداقل درخشندگي به مقدار متوسط درخشندگي سطح جاده است.
يكنواختي كلي با هدف تامين ديد كافي براي رانندگان بايد تامين بشود تا رانندگان بتوانند موانعي را كه نزديك جاده قراردارد (نظير عابرين پياده كه به جاده نزديك مي شوند) را بهتر تشخيص بدهند.

خيرگي

طبق تعريف استاندارد EN 12665:2002 ، خيرگي زماني رخ مي دهد كه ديد انسان به دليل درخشندگي زياد منابع نوري فراهم يا اختلاف شديد كنتراست محدود شود.
خيرگي به دو نوع خيرگي آزاردهنده ، و خيرگي ناتوان كننده، تقسيم بندي مي شود.
خيرگي آزار دهنده باعث كاهش آرامش بصري مي شود در حاليكه خيرگي ناتوان كننده باعث كاهش قدرت ديد مي شود. كه مي تواند خطراتي به دنبال داشته باشد و بايد محدود شود.