برج روشنایی یا برج نوری برای روشن کردن معابر، میادین، خیابان‌ها، پارک‌ها و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساخت این وسیله از استانداردهای متفاوتی استفاده می‌شود که با توجه به ویژگی‌های محل نصب آنها می‌تواند متفاوت باشد. در این مطلب می‌خواهیم مفهوم استاندارد برج روشنایی را روشن و برخی استانداردهای رایج در طراحی و تولید آن را بررسی کنیم.
استاندارد برج روشنایی به چه معنا است؟
در ساخت هر محصولی باید استانداردهای خاصی به کار گرفته شود و محصول مطابق آن تولید شود. اگر استانداردهای خاص هر محصول در طراحی و تولید منظور نشوند، آن محصول نمی‌تواند نقش خود را به خوبی ایفا کند و نیازی که به آن منظور طراحی شده است را برطرف کند. این موضوع مخصوصا در مورد سازه‌های ساختمانی اهمیت بیشتری می‌یابد.
استاندارد برج روشنایی مجموعه‌ای از نکات و قواعدی است که رعایت آنها در ساخت برج الزامی است. در این صورت است که برج می‌تواند نقش خود را به خوبی ایفا کند. استانداردها با توجه به موارد مختلفی تعیین می‌شوند. مواردی از جمله میزان وزش باد در منطقه، ارتفاع برج، جنس بدنه، میزان نوری که از طرف خورشید به آن منطقه می‌رسد و ... در طراحی برج نقش دارند. قطعا ساخت یک برج برای روشن کردن محوطه یک کارخانه با ساخت برج برای روشن کردن استادیوم متفاوت است، چرا که جنس زمین، هوا و ذرات معلق در هوا در این دو محیط متفاوت است که می‌تواند در کارایی برج روشنایی تأثیرگذار باشد.
انواع استاندارد برج روشنایی
از آنجا که برج روشنایی سازه‌ای فولادی و بتنی محسوب می‌شود، بسیاری از استانداردهایی که در مورد ساختمان‌های فولادی رعایت می‌شوند، در مورد برج نوری نیز رعایت می‌گردند. برخی نمونه‌های آن شامل استانداردهای اصول طراحی سازه‌های ساختمانی، رفتار سازه، اصول طراحی سازه‌های بتنی و طراحی ژئو تکنیکی سازه‌های ساختمانی هستند. به علاوه استانداردهای مخصوص طراحی هد، طراحی پروژکتورها و میزان شار نوری که قرار است توسط برج روشنایی تحویل داده شود نیز در برج‌های روشنایی منظور می‌شوند.
رعایت استاندارد برج روشنایی بر عهده چه افرادی است؟
طراحان، مهندسان و افرادی که با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص به طراحی پایه، بدنه و پروژکتورهای برج روشنایی می‌پردازند، می‌بایست استاندارد برج روشنایی را در کارشان منظور کنند.
در استاندارد برج روشنایی چه مواردی مشخص می‌شوند؟
در استاندارد برج روشنایی موارد زیادی تعیین می‌شوند که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:
- میزان مقاومت و استحکام برج
- رعایت مواردی که باعث ایمنی برج در برابر شرایط غیر مترقبه مانند آتش سوزی، سیل، طوفان و ... می‌شوند
- نیروها و تنش‌های خمشی، پیچشی و برشی مجاز
- تعیین کمانش برج روشنایی
- دوره نوسانات برج روشنایی
- تعیین نوع مصالح به کار رفته در ساخت
- تعیین فواصل هر جزء نسبت به جزء دیگر
- تعیین ارتفاع مجاز برج در هر منطقه با توجه به شرایط زمینی و جوی آن
- مشخص کردن میزان شار مورد نیاز برای نورپردازی
- محاسبه وزن برج روشنایی و مشخص کردن بستر استاندارد آن
- نحوه طراحی و نصب و راه اندازی هد
در صورت عدم رعایت استاندارد برج روشنایی چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر چه استاندارد برج روشنایی برای ساخت و تهیه آن الزامی است، با این وجود بسیاری از اوقات آن چنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد. بعضا دیده شده با وجود قوانین مناسبی که در این حوزه طراحی شده اند اما گاهی از سوی مهندسان ناظر بر ساخت، نظارت کافی صورت نمی‌گیرد و در این زمینه کم کاری هایی اعمال می‌شود. نتیجه این امر خرابی زود هنگام و پیش از موعد برج‌های نوری و نیاز به تعویض یا ترمیم آنها است. در برخی موارد ممکن است باعث بروز برخی خسارات مالی نیز شود. در صورتی که استانداردهای مربوط به وزن و مصالح به کار رفته در آن به خوبی رعایت نشوند، ممکن است با وزش باد شدید، برج دچار نوساناتی در عملکرد خود شود.
عدم رعایت استاندارد برج روشنایی در زمینه پروژکتورهای به کار رفته در آن باعث می‌شود که قدرت مورد نیاز برای محدوده تحت روشنایی برج فراهم نیاید یا برج امکان ساپورت این قدرت را نداشته باشد. همچنین در صورتی که مصالح متناسب با منطقه مورد نظر به کار نرفته باشند، در موارد حاد امکان سقوط یا ریزش برج نوری نیز وجود دارد.
مورد دیگر استانداردهای مربوط به هد است. در صورت عدم رعایت استانداردهای نصب ممکن است هد به خوبی روی برج قرار نگیرد و سقوط کند. همچنین در صورت عدم رعایت استانداردهای خمشی، پیچشی و برشی ایستایی برج با مشکل رو به رو خواهد شد.