راهنمای ايمني، بهداشت و محيط زيست انتقال و توزيع نيروي برق در برگیرنده راهنمای مرتبط با انتقال برق بين تجهيزات توليد و پست های فرعي در شبكه برق و توزيع برق از پست های فرعي به مصرف كنندگان مسكوني، تجاري و صنعتي می باشد.
سامانه هاي انتقال برق
- پست های فرعی برق، پست هایی هستند که در طول شبکه انتقال و توزیع برق وجود دارند که ولتاژ را از بالا به پائین و یا برعکس تبدیل می نمایند. ترانسفورماتورهای افزاینده، کاهش ولتاژ را جبران می کنند و در جایی که برای کاهش ولتاژ به کار می روند جریان را افزایش می دهند.
- پست های فرعی به طور معمول شامل یک یا چند ترانسفورماتور و دیگر تجهیزات قطع و وصل، کنترل و حفاظت هستند.
- پست های فرعی می توانند در محل فنس کشی شده یا زیرزمین و یا داخل ساختمان باشند. اگرچه كارآيي انتقال برق در زيرزمين كمتر مي باشد و نصب و نگهداري آن نیز پر هزينه است اما اثرات آن بر ارزش زمين، زيباشناسي بصري و از بين رفتن پوشش گياهي كاهش مي يابد.
- كابل هايي كه از زیر آب عبور داده می شوند، باید پوشش مناسبی داشته باشند تا امکان آسیب رسیدن به خطوط انتقال به حداقل ممکن برسد. از طرف دیگر این خطوط باید به نحوی تعبيه شوند تا کمترین تاثیر را بر زیست بوم منطقه داشته باشند.
- توصیه می شود برج ها و دكل هاي انتقال كه براي خطوط برق فشار قوي استفاده مي شود، از جنس استيل باشند. ارتفاع برج هاي انتقال باید بين 15 تا 55 متر باشد.
- ارتفاع درختان در حریم دكل هاي چوبي باید محدود گردد و نیز حداقل حریم در نظر گرفته شده برای این دکل ها باید تقريباً30 متر باشد.
- خطوط انتقال برق زمینی، باید در مجراهای خاص مستقرگردد. اين لوله ها با بتن مسلح پوشانیده شده و در عمقی معادل 5/1 متر تعبیه می شوند.
- به دليل مشكلات ناشي از اتلاف انرژی و گرمای ایجاد شده، استفاده از لوله هاي زميني در ولتاژ بالای 350 كيلوولت توصیه نمی شود.
سامانه هاي توزيع برق
- دكل هاي توزيع برق باید از جنس چوب، استيل، بتون، آلومينيم و فايبرگلاس ساخته شوند.
- فاصله دكل ها از يكديگر نباید بيشتر از 60 متر باشد.
- حداقل ارتفاع دكل ها از سطح زمین 12 متر و حداکثر ارتفاع آنها باید از 30 متر کمتر باشد.
پست های فرعي برق
- پست های فرعی برق می توانند در زيرزمين يا داخل ساختمان های مسکونی مکان یابی و ساخته شوند.
- پست های فرعی برق باید محصور شوند و دسترسی به آنها محدود و توسط افراد صلاحیت دار صورت گیرد.
- پست های فرعی توزیع می توانند جهت از بین بردن نقص سامانه های توزیع و انتقال استفاده گردند.
حريم تجهیزات و دکل های برق
- برای کلیه تجهیزات انتقال و توزيع برق باید حريم در نظر گرفته شود. این حریم جهت حفاظت تجهیزات از بادهاي محلي، تماس با درختان و شاخه ها، قطع برق، آتش سوزي جنگل و سايرخطراتی که امکان صدمه زدن به سیستم برق را دارند در نظر گرفته می شود.
- خاکبرداری در حریم خطوط توزيع زيرزمينی باید به صورت كاملاً كنترل شده انجام شود.
- ساخت و ساز ساختمان ها در مجاورت خطوط توزيع زيرزمينی باید محدود گردد.
- دسترسي به خطوط زيرزمينی توزيع برق در صورت لزوم باید امکانپذیر باشد.
- خطوط انتقال برق ولتاژ قوي، نياز به حريم بزرگتري نسبت به سامانه توزيع دارند.
- عرض حریم های در نظر گرفته شده برای خطوط انتقال و توزیع بر اساس استانداردBS1، برای هر 10کیلوولت، 1 متر می باشد که در کشور ما، برای هر 5کیلوولت، 1 متر در نظر گرفته می شود.
- نگهداری مداوم تجهیزات انتقال هوایی برق فشار قوی و نیز ممانعت از رشد درختان مجاور این تجهیزات ضروری است. عدم توجه به رعایت فاصله مجاز درختان بلند و رشد متراكم گياهان در حریم در نظر گرفته شده مي تواند منجر به حوادثی نظیر قطع برق در اثر تماس شاخه ها و درختان با خطوط انتقال و برج ها، آتش گرفتن جنگل، زنگ زدن تجهيزات از جنس استيل، ممانعت از دسترسي آسان به تجهيزات و ايجاد مشکل در عملکرد تجهيزات زيرزمينی شود. به طور معمول ارتفاع درختان در حریم درجه دو خطوط انتقال و توزیع، حداكثر 5/4 متر در نظر گرفته می شود.
روش های جلوگیری از رشد گیاه در حریم تجهیزات
با توجه به آن که ریشه درختان و رشد آنها موجب بروز مشکلاتی در تجهیزات و پست های زیرزمینی انتقال و توزیع برق می گردد، بنابراين از رشد گياهان در اين حريم ها بايد جلوگيري شود. برای جلوگیری از رشد و ازدیاد گیاهان و درختان واقع در حريم تجهیزات و پست های انتقال و یا توزیع برق موارد ذیل توصیه می گردد:
- چيدن، جلوگيري و كنترل رشد درختان و بوته ها در مجاورت حریم تجهیزات و پست های انتقال برق
- استفاده از علف كش ها همراه با چيدن بوته ها و گیاهان، جهت كنترل گونه هايي كه سریع رشد می کنند، به شرط آن که علف کش ها و سموم مورد استفاده اثرات جانبی بر محیط زیست نداشته باشند.
- هرس نمودن گياهان در مرزهاي حريم ها جهت جلوگيري از تجاوز تدريجي شاخه هاي درختان به حریم خطوط
- برداشت دستي گياهان هزينه بر بوده و زمان بيشتري را مي گيرد، اما در مجاورت ساختمان ها، نهرها، حصارها و ساير موانعي كه استفاده از ماشين آلات سخت و خطرناك است، می تواند به عنوان یک روش مورد استفاده قرار گيرد.
مخاطرات زیست محیطی در نزدیک دکل های انتقال
مخاطرات زيست محيطي خاص اين بخش از صنعت، در طي مراحل ساخت و نصب تجهیزات انتقال و توزيع برق عبارتند از:
- تغيير زيستگاه خشكي
- تغيير زيستگاه آبي
- استفاده از آفت کش ها
- استفاده از مواد خطرناك